آسيب¬شناسي روايات تفسيري در تفسير الميزانwordروايات تفسيري همزاد با نزول وحي و موثر در فهم کلام الهي مي باشند. اين روايات همچون ساير روايات، در گذر زمان با آسيبهايي روبه‌رو شده‌اند؛ در برخي از اين روايات، اسانيد به آفاتي چون حذف يا ضعف مبتلا گشته ، در مواردي نيز اشكالات متني و محتوايي به روايات ضربه زده است.در اين تحقيق با عنوان «آسيب شناسي روايات تفسيري از نگاه الميزان» بر آن بوده‌ايم كه با تكيه بر آراء علامه طباطبايي(ره) به تبيين اين آسيب‌ها و تأثير آنها در فهم آيات قرآن بپردازيم و با دقت در نمونه‌هايي از روايات تفسيري آسيب‌ديده كه در الميزان بررسي شده است با معيارهاي تشخيص آسيب ها و مواضع علامه در برابر آنها آشنا شويم.به نظر مي رسد مهم ترين آسيب هاي روايات تفسيري عبارتند از: ضعف اسانيد، وضع حديث، اسرائيليات، نقل به معنا و اختلاف قرائات. آسيب شناسي عالمانه روايات تفسيري در الميزان بر اساس قرآن، سنت قطعي، عقل سليم، تاريخ و علم قطعي و به دور از تعصبات مذهبي، اين تفسير را به الگويي براي تنقيح روايات تفسيري و صيانت از آنها تبديل کرده است.
کليدواژه:آسيب شناسي حديث، روايات تفسيري، علامه طباطبايي، الميزان، تفسيراجتهادي، نقدحديث
بخش دوم: ضرورت تحقيق و اهداف آن6 بخش پنجم: آشنايي با علامه طباطبايي(ره) و الميزان9 بند دوم: آشنايي با تفسير «الميزان في تفسير القرآن بالقرآن»11 بند سوم: ويژگي‌هاي تفسير الميزان12 بخش ششم: جايگاه روايات تفسيري19 بند اول: تعليم مفاهيم و حقايق قرآن21 بند دوم: تعليم روش تفسير قرآن22 بند سوم: تبيين تفاصيل احكام و جزئيات شريعت23 بخش هفتم:گونه‌هاي روايات تفسيري23
فصل دوم:ضعف اسانيد در روايات تفسيري28 بخش اول: مفهوم شناسي و پيشينه29 بخش دوم: ارزشگذاري سندي احاديث31 بخش سوم: اعتبارسنجي خبر واحد تفسيري33 بخش چهارم: رويکرد تفاسير درباره ي اسناد روايات37 بند اول: تفسير جامع البیان (تفسیرطبري)37 بند دوم: تفسير القرآن العظیم (تفسیر ابن کثیر)38 بند سوم: تفسير مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر)38 بند پنجم: تفسير روض الجنان وروح الجنان39 فصل سوم:جعل در روايات تفسيري49 بخش اول: مفهوم‌شناسي و پيشينه50 بخش دوم: زمينه هاي پيدايش و گسترش جعل53 بند اول: حذف اسانيد روايات و بي توجهي در نقل و ضبط راويان.53 بند دوم: حرص شديد به حفظ و نقل حديث54 بند سوم: منع نگارش و نقل حديث از سوي خلفا54 بند اول: انگيزه هاي سياسي- اجتماعي55 بند دوم: انگيزه هاي سياسي- فرهنگي56 بخش چهارم: معيارهاي تشخيص روايات جعلي59 بخش پنجم: نمونه هايي از جعل در گونه هاي روايات تفسيري60 الف:اقامه ي نماز و استغفار پيامبر(ص) براي منافق60 فصل چهارم: اسرائيليات در روايات تفسيري81 بخش اول: مفهوم شناسي و پيشينه82 بخش دوم: زمينه ها و ريشه هاي پيدايي و گسترش83 بخش چهارم: عناصر اصلي پديدآورنده اسرائيليات88 بخش پنجم: اسرائيليات و گونه هاي روايات داستاني90 بند دوم: عصمت ملائكه و انبياء94 فصل پنجم:نقل به معنا در روايات تفسيري112 بخش اول: مفهوم شناسي و پيشينه113 بخش دوم: جواز و عدم نقل به معنا114 بخش سوم: پيامدهاي نقل به معناي بي ضابطه117 بند اول: اضطراب و اختلاف احاديث117 بند دوم: تغيير و تحريف احاديث118 بند سوم: از بين رفتن اصالت الفاظ معصومين(ع)118 بخش چهارم: نمونه هايي از نقل به معني119 بند اول: گمراهي گري خداوند در جريان سامري119 بند دوم: نفرين پيامبر(ص) عليه خود121 بند سوم: انحصار عصمت در حضرت يحيي(ع)122 بند چهارم: نفي رحمت عمومي خداوند در روز قيامت123 فصل ششم:اختلاف قرائات در روايات تفسيري140 بخش دوم: پيشينه ي اختلاف قرائات142 بخش سوم: عوامل اختلاف قرائات144 بند اول: عوامل مربوط به خط و زبان144 بخش پنجم: گونه هاي اختلاف قرائات149 بند اول: اختلاف قرائت بدون تغييرات معنوي149 بند دوم: اختلاف قرائت توأم با تغيير معنوي151 فهرست منابع173
دانش تفسير و روايات تفسيري پيشينه‌اي به قدمت نزول وحي دارند .متأسفانه روايات تفسيري همچون ساير روايات، در گذر زمان با آسيبهايي روبرو شده‌اند؛ در برخي از اين روايات، اسانيد به آفاتي چون حذف يا ضعف مبتلا گشته و در مواردي نيز اشكالات متني و محتوايي به روايات ضربه زده است. ظهور جريان‌ها و رويدادهاي تلخ و ناگوار در تاريخ حديث و تفسير، همچون؛ ماجراي منع نگارش حديث در عهد خلفا، نفوذ خرافات و انديشه‌هاي انحرافي اهل كتاب (اسرائيليات) در جامعه و فرهنگ مسلمانان و به تبع آن، ثبت و ضبط آنها در منابع حديثي و تفسيري و نيز حذف تدريجي سندهاي شمار زيادي از روايات تفسيري و فراهم شدن بستر فرهنگي و اجتماعي براي دروغ‌پردازي و وضع احاديث و نشر آنها در فضاي فكري و علمي جامعه ديني مسلمانان، همگي در آلوده ساختن سخنان پيشوايان معصوم(ع) و آميختگي آنها با سخنان ساختگي جاعلان و كذابان، نقشياساسي ايفا نموده و آثار حديثي و تفسيري را به ناراستي‌هايي مبتلا كرده است. شناخت آسيبهايي كه روايات تفسيري را تهديد مي‌كند، بهترين راه صيانت از روايات تفسيري است كه اهميت ، ضرورت و تاثيرآن در دستيابي به مفهوم آيات الهي پر واضح است. مهمترين آسيبهايي که متوجه روايات تفسيري است عبارتند از: -حذف سند -جعل و وضع حديث - اسرائيليات -نقل به معني - اختلاف قرائات - غلو مفسران در مواجه با آسيب هاي روايات تفسيري يكسان عمل نكرده‌اند؛ به نظر مي‌رسد بهترين روش پاكسازي روايات تفسيري از آسيب ها، در تفاسير اجتهادي ارائه شده است. در اين ميان شخصيت والاي علمي علامه طباطبايي(ره) و جايگاه رفيع تفسير الميزان، بي‌نظير است.مبالغه‌آميز نخواهد بود اگر بگوييم بحث روايي الميزان، دائره‌المعارفي منحصر به فرد از روايات تفسيري فريقين همراه با نقادي آن‌هاست. روش تفسيري علامه و نقادي دقيق و منصفانه ايشان در برابر روايات تفسيري كه به مدد آشنايي كامل ايشان با قرآن كريم و مباني روايي، فلسفي و كلامي محقق شده است،آراء علامه را به معياري براي شناسايي آسيب‌هاي وارده به روايات و سنجش سره از ناسره تبديل كرده است. به همين جهت آشنايي با شيوه ي علامه در شناخت آسيب‌هاي روايات، نقد و بررسي آنها و قضاوت نهايي ايشان درباره روايات آسيب‌ديده، اهميت زيادي دارد زيرا مي‌تواند الگويي براي ساير مفسران و محققان در تنقيح روايات تفسيري باشد و آنان را در رسيدن به فهم صحيح‌تر از آيات قرآن مجيد، مدد رساند. از آنجا که در اين تحقيق بر آن بوده‌ايم تا با تكيه بر "آراء علامه طباطبايي" به تبيين اين آسيب‌ها و تأثير آنها در فهم آيات قرآن بپردازيم ، هريک از اين موارد آسيب_البته به جز موضوع غلو_ در فصلي جداگانه مورد بررسي قرار گرفته است. زيرا علامه ، غلو را به طور مستقيم بعنوان آسيب روايي معرفي نکرده اند و بيشتر در بحث هاي تفسيري و نظري به آن پرداخته اند. هر چند برخي محققان به موضوع کلي "آسيب‌شناسي روايات"، پرداخته‌اندو البته با توجه به اهميت آراء و بررسي‌هاي محققانه علامه،به مناسبت، به برخي از ديدگاه‌هاي علامه طباطبايي – كه با موضوع آسيب‌شناسي مربوط است – پرداخته‌اندامادرخصوص «آسيب‌شناسي روايات تفسيري در الميزان» كار خاصي صورت نگرفته است. لذا در اين پژوهش سعي شده به"آراء علامه"در بحث"آسيب شناسي روايات تفسيري" نگاه شود و در اين زمينه مقايسهاي هر چند مختصر بين تفاسير روايي: مثل تفسير طبري، تفسير ابن کثيرو تفاسيراجتهادي: مانند تفسير کبير، تفسير المنار از اهل سنت و تفاسير روض الجنان ، مجمع البيان ونمونه از شيعه انجام شود. روش اين تحقيق، به تناسب موضوع،" كتابخانه‌اي" بوده و بيشترين بخش كار، بر استخراج مطالب از تفسير الميزان و ديگر تفاسير متمركز بوده است. در پايان، لازم ميدانم از کليه سروراني که در اين مسير، حقير را ياري نموده اند بويژه استاد جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید